Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) 20 binden fazla hâkim ve savcı hakkında her sene verdiği binlerce karar, meslekten çıkarma hariç, 1981’den beri yargı denetimi dışındadır. Bu kararların liyakatli, adil ve isabetli olduklarından emin olmamız için denetlenmeleri şarttır. Daha İyi Yargı Derneği, yargıdaki tüm idari kararları isteyen herkesin dava edebilmesini ve bu amaçla Adalet Yüksek Mahkemesi kurulmasını önermektedir.
Mahkemenin 52 üyesi olması, 26’sının iki önceki yazıda söz ettiğim Adalet Yüksek Kurumu, 26’sının da Türkiye Barolar Birliği, Hâkim Odaları Birliği, Savcı Odaları Birliği ve Noterler Birliği’nin göstereceği adaylar arasından liyakatlerine göre seçilmesi öngörülmektedir. Üyeler sekiz yıl için seçilecek, tekrar seçilebilecek, 70 yaşında emekli olacak, ancak 12 yıldan fazla görev yapamayacaktır.
Adalet Yüksek Mahkemesi, 52 üyenin katılacağı genel kurul ve beş ayrı uzmanlaşmış daireden oluşacaktır. İdari Dava Dairesi, yargının idaresi ile ilgili kararlar hakkındaki davalara bakacaktır. Ceza Dava Dairesi, Adalet Yüksek Kurumu üyelerinin ve üst düzey kamu görevlilerinin işlediği suçlara ilişkin davalara bakacak, ayrıca Cumhuriyet Başsavcısı’nın düzenleyeceği iddianamenin kabulüne veya reddine karar verecektir. Etik Disiplin Dairesi, hukuk meslek mensuplarının disiplin suçları nedeniyle açılan davalara bakacaktır. Bu dairenin meslekten çıkarmaya ilişkin kararları temyize açık olacak, diğerleri kesin olacaktır. Tazminat Dava Dairesi, hukuk meslek mensuplarının kusurları nedeniyle açılacak davalara bakacaktır. Yargılamanın her aşamasında tazminat davası açılabilecektir.
Adalet Yüksek Mahkemesi’nde bir de Yüce Divan Dava İzinleri Dairesi bulunacaktır. Bu daire cumhurbaşkanı, bakanlar ve TBMM üyelerinin işlediği iddia edilen görev suçları hakkında Cumhuriyet Başsavcısı tarafından hazırlanan iddianameyi inceleyecek ve genel kurula sunmak üzere bir rapor hazırlayacaktır.
İstisnai haller ve durumlarda görev yapan bir büyük mahkeme niteliğinde olan Adalet Yüksek Mahkemesi Genel Kurulu, Adalet Yüksek Mahkemesi’nin tüm üyelerinden oluşmaktadır. Toplantı yeter sayısı 1/3’tür. İkinci toplantıda nisap aranmayacaktır. Karar yeter sayısı ise toplantıya katılanların 2/3’üdür. Genel kurulun görevleri, dokunulmaz kişilerin suçlarının soruşturmasına izin vermek, haklarındaki iddianamenin kabulüne karar vermek, Adalet Yüksek Kurumu üyeliğinin düşürülmesine karar vermek ve diğer daireler arasındaki görev uyuşmazlıklarını nihai olarak çözmektir.
Mahkeme seri yargılama ile önüne gelen davaları en geç 90 içinde sonlandıracaktır. Mahkemede açılan davalar reddedildiği takdirde davayı açan kimseye yargılama gideri yüklenmeyecektir. Türk yargı sistemine yeni eklenen bu uzmanlık mahkemesi, ilk derece sıfatıyla yargılama yapan bir yüksek mahkeme niteliğinde olacaktır. Görevinin kapsamına giren hususlar anayasal sistemi doğrudan ilgilendirdiği için temyiz denetimi Anayasa Mahkemesi’ne verilmiştir.
Mahkeme günümüzde sıkıntılı olan diğer hususlarda da yeni fırsatlar ortaya çıkaracaktır. Örneğin üst düzey kamu görevlilerinin ve yargı unsurlarının kişisel ve göreve ilişkin suçlarından dolayı fiili olarak sorumluluktan bağışık ve cezasız hale gelmesine neden olmuş bulunan soruşturma ön izinleri şartı kaldırılarak, bu kesimin görevlerinin hassasiyetine uygun olarak soruşturulması görevi, bu uzman mahkemeye verilebilir. Aynı şekilde hukuki nitelikteki dokunulmazlık korumasının siyasi saiklerle kaldırılması önlenirken, dokunulmaz kişilerin soruşturulması ve kovuşturulması bu mahkemeye verilerek hukukun üstünlüğü etkili olarak güçlendirilebilir.
