Devletin, davalardan haraç gibi harç alma isteğinin doğurduğu tespit ve kısmi alacak davaları, hukuk davalarının en zırva olanı; vatandaşa bir zerre faydası olmadığı halde, mahkemeleri lüzumsuz yere en çok uğraştıranıdır. Yok efendim, “eda” olmaksızın salt tespit davası olmazmış; yok efendim alacağın miktarı belli ise, kısmi tespit davası açılamazmış, belli değil ise, hem kısmi tespit hem de belirsiz alacak tespit davası açılabilirmiş, tespit davası bir dava türü imiş, değilmiş vs. vs. kerli ferli hocalarımız, hakimlerimiz ve avukatlarımız tartışır durur; hakkını arayan vatandaş neyin niye tartışıldığını anlamaz bile…
Alacağına şahin misali, her davanın sütünü çıkarmaya bakan devlet, vatandaşın nizasını gidermek için aldığı vergiyi ve harç parasını hak eden kalitede yargı hizmeti verip vermediğine hiç bakmaz, ama vatandaşın nizalı varlığından önemli bir payı peşin almadan hizmet vermez. Her sene sonunda “Davaları bitirdik mi?” diye hesap vermezler, ama yargı harçlarını otomatik olarak artırırlar.
Vatandaş az harç ödemek için tespit ve kısmi alacak davası açar, devlet ise, en yüksek harcı almak için vatandaşı tam eda davası açmaya zorlar. Devletin ne kadar harç alacağı tartışması, vatandaşın hakkının yerine getirilmesinden daha önemli olur.
Devlet, vatandaşın, mahkemeden sadece uyuşmazlıkta kimin haklı olduğunun tespitini istemesine yasak getirirken, ayrıca bir de zorla tahsilini dava etmeye zorlar; sonrada Deli Dumrul’un Köprüsü misali eda davasından yüzdelik bir harç alır.
Yargılamaları basitleştirip vatandaşın bütçesine ve ihtiyacına uygun çözümler üretmek yerine, davalardan hazineye en yüksek gelir elde etmeyi amaçlayan maliye temsilcileri, yasa yapım çalışmalarına egemen olur.
Hazine, vatandaşın uyuşmazlığından harç almayı bırakmalı, yargının vatandaşın ihtiyacına en iyi cevap veren, en ucuz maliyetle ve kısa zamanda çözecek kaliteli yargı hizmeti vermeye odaklanmalıdır. Emin olsunlar ki, uyuşmazlıkları en aza indirerek üretkenliği en yukarıya çıkaran iyi bir hukuk düzeninde vatandaş, devletine, dava harçlarından çok daha fazlasını kazandıracaktır.
Fotoğraf: Deli Dumrul Oyunu
Kaynak: kulturportali.gov.tr
